Alle kleine beestjes helpen

In onze wijk (de Olstergaard) zijn verschillende werkgroepen actief waaraan je aan kunt bijdragen als je wilt. Zelf zit ik natuurlijk in de Groene Activiteiten groep. Vorige week zaterdag hebben we onze allereerste activiteit georganiseerd: een lezing van Marc Siepman over het bodemleven, genaamd ‘Alle kleine beestjes helpen’. En dat was me toch een partijtje boeiend! Hieronder een verslagje.

Illustratie door Lotte Klaver, lotteklaver.eu. Bron: marcsiepman.nl. Licentie: CC BY-NC.

Vooraf hebben we geïnventariseerd welke activiteiten de Olstergaard bewoners graag georganiseerd zouden zien, een workshop composteren stond met stip op één. Die komt dan ook volgende maand, maar als je met composteren aan de slag gaat is het goed om wat basiskennis te hebben van het bodemleven. Met composteren probeer je de bodem te verbeteren, maar wat leeft er eigenlijk allemaal in die bodem, en hoe kunnen we die talloze organismen helpen onszelf en onze planten te helpen? Daar ging Marcs lezing over. Bijna twee uur hingen we aan zijn lippen.

Wie is Marc Siepman?

Ik volgde Marc al jaren en ik weet niet zo goed meer hoe ik hem het eerst op het spoor ben gekomen, misschien door een artikel op MaatschapWij. Maar dat hij héél veel over bodemleven, composteren en biodiversiteit weet werd me al snel duidelijk uit zijn social media posts. Marc woont in Deventer, geeft door heel Nederland lezingen en heeft drie boeken vertaald over onder andere mycorrhizale schimmels. Wat ik ook heel tof vind is dat Marc geen geld vraagt voor zijn werk, hij en zijn gezin leven volledig van giften. Zo belangrijk werk! Dat verdient ook de aandacht en steun. Eigenlijk zou iedereen een lezing van Marc moeten volgen, je leert er enorm veel van en kunt vervolgens veel beter voor jouw stukje aarde zorgen.

Foto door Saskia Op de Weegh (Pure Portretten). Bron: marcsiepman.nl, licentie: CC BY-NC 4.0.

De aarde is een complex systeem

Het reikt te ver om de hele lezing hier samen te vatten, maar ik zal hier wat ‘snippets’ beschrijven die ik bijzonder interessant vond. Het begon meteen al goed met een uitleg over het verschil tussen complex en gecompliceerd. Marc legde het zo uit: een vliegtuig is een gecompliceerd systeem: het bestaat uit heel veel onderdelen, maar je kunt als je kennis van zaken hebt het uit elkaar zetten en weer in elkaar zetten, en dan kan hij weer vliegen. Een vogel is een complex systeem die je niet uit elkaar kunt halen en weer in elkaar kunt zetten. Die vogel gaat dan nooit meer leven. Hij heeft oneindig veel onderdelen en het is ook niet zoals een vliegtuig een statisch object, hij is constant in verandering. Alle problemen in de wereld zijn terug te leiden op de neiging om complexe systemen te behandelen als gecompliceerde systemen, zegt Marc. Dat vond ik een eye opener.

 

Niet alle slakken zijn evil

Wanneer je het hebt over bodemleven denk je misschien niet meteen aan slakken, maar daar zitten er ook veel van in de bodem. Voor elke slak die je in je tuin ziet zitten er nog vijf onder de grond, zegt Marc. Nu houden wij mensen niet zo erg van slakken. We vinden ze vies en ze eten onze slaplantjes op. Dus gaan we ze te lijf met gif, biervallen en door eindeloze rondjes door de tuin speuren op zoek naar de gluiperds. Dat heeft geen zin, zegt Marc. Als er veel slakken in de tuin zijn, is dat een symptoom van een onbalans. Die kun je niet tegengaan door de slakken te bestrijden, maar beter door het bodemleven te ondersteunen. Door bijvoorbeeld een lekkere laag strooisel (bijvoorbeeld bladeren) op je tuin te leggen die een thuis vormen voor beestjes en voeding afgeeft aan de bodem. Daarmee is je grond ook meteen afgedekt tegen regeninslag, die anders de bodem dichtslaat. De natuurlijke vijanden van slakken zijn egels, vogels, kikkers, spinnen (ja dat was voor mij een verassing hoor! Wist je dat er zelfs een slakkenhooiwagen is?), salamanders, enzovoorts. Dus: zorgen dat je tuin een lustoord is voor die beestjes is de beste remedie. Leg een paddenpoel aan en zorg voor lekker veel schuilmogelijkheden.

Slakken zijn opruimers: ze eten alleen de planten die niet in goede gezondheid verkeren. En ook al ziet een kropje sla er in onze ogen prima uit, dat de slakken er op aanvallen zegt genoeg over die mate van gezondheid. Bovendien eten niet alle slakken je plantjes op. Je hebt het meeste last van naaktslakken en de grote huisjesslak (de segrijnslak) lust ook wel een blaadje. Maar die kleinere tuinslakken met die mooie huisjes, die eten alleen maar de algen van je planten, en kunnen dus helemaal geen kwaad.

Vlinderstruiken zijn helaas af

Tja, ik wist wel dat de vlinderstruik een soort van MacDonalds voor vlinders is, veel aantrekkingskracht maar weinig voedingswaarde. Maar het is nog erger dan ik dacht. Ik dacht als je er maar genoeg inheemse soorten naast zet, dan kan het best. Ik heb soms ook best zin in een frietje. Maar Marc legde uit dat het de vlinders heel veel energie kost om dat ‘patatje’ uit die vlinderstruik bloemen te halen, en het levert ze veel te weinig energie op, waardoor ze zich uitputten. Bovendien is het blad niet eetbaar voor rupsen en worden de inheemse planten minder goed bestoven. Potverdorie, en ik heb er drie in mijn tuin staan. Ik moet nog even bedenken wat ik daar mee moet doen. Ze groeien zo lekker snel en geven veel beschutting.

Onkruid is niet de vijand

Ook dat wist ik natuurlijk wel. In een nieuwbouwwijk als de Olstergaard zie je heel duidelijk de pioniersplanten staan. Distels, Melde, klaprozen. Die laatste vind ik nog wel leuk maar ik heb erg de neiging om de rest weg te wieden. Niet verstandig zegt Marc, omdat die planten een duidelijke functie hebben. De bodem is verstoort door bouwwerkzaamheden, en deze pioniersplanten verbeteren de bodem juist. Ze maken hem luchtiger en voegen bepaalde voedingsstoffen toe. Hij legde het begrip ‘successie’ uit: wanneer je een stuk grond met rust laat, dan zie je jaar op jaar andere soorten verschijnen. Het begint met de pioniersplanten en uiteindelijk zullen er grote bomen staan. In een nieuwbouwtuin kan het goed zijn om één keer diep te spitten om lucht in de bodem terug te brengen, maar daarna moet je die eigenlijk met rust laten en de planten het werk laten doen. Zeker niet elk jaar spitten, want dan keer je de bodemlaag om, zodat de laag waar organismen zitten die niet tegen zuurstof kunnen boven komt te liggen, en andersom. Ik moet dus ook echt minder wieden.. oh oh dat vervloekte netheidssyndroom!

Marc had nog zoveel meer te vertellen, ik raad je van harte aan om eens een lezing van hem te volgen. Op zijn website vind je een agenda. Wij gaan hem in ieder geval zeker nog eens terug vragen. Dankjewel Marc! We gaan ons best doen om je adviezen op te volgen hier in de Olstergaard!