Ik was gisteren aanwezig als expert bij de klimaatdialoog van de Jonge Klimaatbeweging voor het onderdeel wonen. Dat beschouwde ik als grote eer, de jeugd heeft echt de toekomst maar alleen als we nu ons beste beentje voor gaan zetten op weg naar een duurzame maatschappij. Dat er dus iets bestaat als een Jonge klimaatbeweging die 30 jongerenorganisaties vertegenwoordigd, waar dit soort bijeenkomsten worden georganiseerd teneinde op 21 oktober de jonge klimaatagenda te presenteren op de Jonge Klimaattop, dat juich ik van harte toe en daar draag ik heel graag aan bij.
Mijn complimenten aan deze groep gedreven en gepassioneerde jongeren die het belang inzien van een betere zorg voor de aarde en zich daar belangeloos voor in willen zetten. Ik zat ontroerd te luisteren bij de plenaire introductie door Linde Nieman en Jasper Fleurs. Maar na afloop, op de terugweg kon ik een gevoel van onvrede niet onderdrukken. Enerzijds veroorzaakt door het gevoel niet capabel genoeg te zijn om op zo’n belangrijke bijeenkomst de Tiny House beweging te vertegenwoordigen, maar dat gevoel te kort te schieten is een terugkerend thema in mijn leven waar ik inmiddels wel een beetje aan gewend ben. Maar anderzijds omdat ik andere verwachtingen had van de avond die niet uitgekomen zijn. Ik dacht namelijk: dit zijn jongeren die het in het snotje hebben. Dat we veel en veel beter ons best moeten doen om de aarde in een betere staat door te geven aan toekomstige generaties, in plaats van in een slechtere staat. Die de gevolgen van klimaatverandering nog veel harder gaan voelen dan de mensen die al enkele decennia op deze planeet rond stiefelen.
Ik verwachtte in discussie te gaan met die jongeren, maar daarentegen bevond ik me in een panel van grotendeels woningcorporaties, mensen uit de bouwsector en/of mensen met de term ‘duurzaamheid’ in de functie omschrijving. Er was veel te weinig tijd om door te dringen tot de kern van de zaak zoals ik die zie, en dat is dat ons huidige systeem ons weerhoud van het nemen van de maatregelen die nodig zijn om de aarde en al haar biodiversiteit te herstellen en beschermen. Pas op het laatst stelde mijn buurman de vraag of het kapitalisme misschien wel niet verenigbaar is met een duurzame samenleving. Die vraag werd snel van tafel geveegd. Er was ook geen tijd meer. Ik gaf aan dat ik denk dat we met zijn allen minder moeten verbruiken, dat het niet verkeerd is als de stroom en het water beperkt voorradig zijn. Maar nee: ‘je kunt toch moeilijk van een gezin met drie kinderen verwachten dat ze niet elke dag kunnen douchen?’ werd er licht verontwaardigd gezegd. Maar waarom eigenlijk niet?
Duurzaam is een modewoord geworden. Circulair bouwen, nul op de meter, het zijn allemaal termen met een goede intentie maar er wordt blind op gestaard denk ik. Nu ik er zo achteraf over nadenk bekruipt me het gevoel dat er bij deze groep experts nog steeds vanuit de focus op winst gedacht wordt. En zolang geld op de eerste plaats blijft staan, gaan we geen klimaatdoelstellingen halen die er echt toe doen. Ik had zo gehoopt op een weerwoord van de jongeren, maar die bleef uit. Er zijn gerust goede ideeën genoemd, begrijp me niet verkeerd. Maar we gaan er nog steeds van uit dat men geen comfort in zou moeten leveren. En ik denk dan: we zijn verwend. Het is twee voor twaalf mensen. Earth overshoot day was dit jaar weer vroeger dan vorig jaar. We zitten begin augustus al weer in de overtijd, verbruiken meer grondstoffen dan de aarde kan vernieuwen in een jaar. Circulair en energie neutraal voldoen al niet meer, waar we nu naar moeten streven is regeneratief. De massa zal niet op tijd inzien wat er nodig is. Dat moet van bovenaf opgelegd worden. Ook al zijn er ontelbare prachtige kleine bottom-up initiatieven om naar een meer harmonieuze ecologische samenleving te komen, we gaan het niet redden tenzij onze leiders het welzijn van het collectief en de planeet op de eerste plek zetten.
Ik ben altijd al beter geweest in mijn gedachten op papier te zetten dan uit te spreken. Ik moet over dingen na kunnen denken, liefst alleen. Wat vind ik het toch fijn dat ik dit blog als platform heb om dat te doen. Het heeft misschien minder impact dan wanneer ik dat in zo’n discussie kan uitten, maar misschien wordt het plaatje voor mezelf zo duidelijker zodat ik het de volgende keer beter kan verwoorden tijdens zo’n bijeenkomst. Er zijn ongetwijfeld mensen die dat veel beter kunnen dan ik, en ik heb ook niet alle wijsheid in pacht. Bijvoorbeeld de mensen die hebben meegewerkt aan het boek ‘Spiritual ecology: the cry of the earth’. Klinkt heel zweverig, is het niet. Eigenlijk zou iedereen het moeten lezen. Dat is namelijk wat er mist denk ik, in deze en andere discussies. We zijn alleen nog maar in ons hoofd bezig en zijn het verleerd naar ons hart te luisteren. Het hoofd vindt economische groei en het ‘ik’ hartstikke belangrijk. Het hart wil slechts dat iedereen het goed heeft op deze planeet, al het leven. We zijn verbonden met elkaar, met de planeet en al het leven er op. We kunnen niet zonder elkaar. Als een andere soort het moeilijk heeft dan krijgen wij daar ook last van. En we zijn de afgelopen 40 jaar al heel wat soorten kwijtgeraakt door ons eigen toedoen.
Dus ja, ik vind dat we kleiner moeten gaan wonen en minder consumeren. Dat overleven we best hoor, je kunt evengoed heel fijn leven. Je moet er wel wat voor terugkrijgen, want zo zitten we nu eenmaal in elkaar. Maar dat krijg je ook. We moeten een stukje comfort opgeven voor het groter goed. We zijn verwend, maar gelukkig ook heel flexibel, al beseffen de meesten het niet. En we moeten allemaal heel wat meer steentjes bijdragen dan we nu doen.
We moeten back to basics, terug naar de aarde. Naar kleinschaliger functioneren. Niet proberen manieren te bedenken die onze huidige levensstandaard in stand houden, dat gaat niet werken. We zijn te ver doorgeschoten. Misschien zie ik het somber in. Maar eerlijk gezegd vrees ik dat de meeste mensen de urgentie schromelijk onderschatten, en dat de omstandigheden nog veel erger moeten worden voordat het besef inzinkt dat het zo niet langer kan.
Lieve jongeren van de klimaat top, dit is jullie kans om een duidelijk signaal af te geven dat Nederland veel stevigere doelstellingen moet ondertekenen als het om het klimaat en het welzijn van de planeet aan komt. Neem niet klakkeloos aan wat experts vertellen. Luister naar je hart. ‘Dare to shoot for the moon’. De generatie voor jullie heeft dat niet gedaan en kijk eens waar we nu zijn. Wees kritisch. Durf moeilijke vragen te stellen. Jullie weten heel veel met z’n allen. Vraag, nee, eis wat er nodig is om tot een samenleving te komen die niet meer van de aarde vraagt dan ze kan geven. Niet in 2050, maar in 2030. Sta op en eis het recht op een systeem dat werkt voor mens, dier, plant en planeet. Ga voor regeneratief, niet slechts duurzaam.
Zo, en nu klap ik mijn laptop dicht en ga ik vakantie vieren. Op naar de USA it is donderdag! Ook vreselijk niet-milieuvriendelijk maar ik heb dan ten minste mijn reis gecompenseerd met een CO2-aflaatje zoals een vriend van me het gekscherend noemt. Het is beter om helemaal niet te vliegen, ik weet het. Ook ik heb nog zat verbeterpunten zoals je weet. De komende weken even radiostilte dus, eind augustus ben ik weer bij jullie terug met verhalen over het leven in een Tiny House. Geniet van augustus en tot ziens!
Marjolein, je hebt helemaal gelijk met je uitstekend geschreven stuk. Bedrijven blijven maar met dat ‘winst’ idee in hun hoofd zitten en het woordje ‘duurzaam’ gebruiken ze ook alleen maar omdat het prima staat in het jaarverslag. We zijn inderdaad verwend en belijden ons geloof in de toekomst en de aarde met onze portemonnee. Mijn vrouw, Anita, en ik wonen in het buitengebied van Friesland en hebben bijvoorbeeld al jaren geen televisie meer en sinds kort geen auto. Nou, dat vinden ze maar vreemd hier en vragen zich hardop af wat je savonds dan doet? Een hele fijne vakantie en geniet van het ook heel mooie Amerika. Vriendelijke groet, Jarl
Helemaal top zoals jij er in staat, je zou heel Nederland achter je moeten krijgen.
Ga lekker genieten van je welverdiende vakantie Marjolein… Tot een later Blog!
Dag Marjolein, ik begrijp het. Als Innovatiemanager bij zo’n bouwbedrijf probeer ik bewustwording te creëren, met name over circulair bouwen. Circulair bouwen omvat meer dan kijken naar de CO2 uitstoot of de afkomst van het product. Het gaat ook over hoe we met de mens in de maatschappij omgaan. Ik maak graag, samen met jou, een vuist al ben ik geen junior!
Hoi Marjolein,
Gisteravond te zien op TV op een van de nieuwsberichten: Nu de banken weinig rente geven op spaargeld wordt er door mensen veel geld belegd door een vakantiehuis te kopen.
Raadt eens wat genoemd werd als een van de populairste vormen is om die beleggingswinst te behalen? Ja jawel een Tiny home!
Als iedereen zou wonen als jij (met een klein huisje, maar op een heel groot veld en nog steeds groot als er pakweg 6 huisjes stonden) dan was er geen plek genoeg om die huisjes neer te zetten. In die zin is jouw ecologische footprint dus juist heel groot. Ter compensatie van jouw mooie natuurlijke uitzicht met moestuin zit iemand anders 12 hoog in een flat. Houdt me ten goede, iedereen zou moeten kunnen wonen zoals bij hen als persoon past en sommige mensen voelen zich veiliger in een flat op 10 hoog dan alleen op een veld en wellicht hebben ze zelfs een hekel aan tuinieren. Dus dat komt mooi uit en compenseert elkaar. Persoonlijk zie ik tiny homes dan ook vooral als meer diversiteit in woningaanbod en niet als perse extra ecologisch.
Jij verbreedt graag je horizon en gaat naar Amerika op vakantie, anderen komen hun eigen stad of zelfs wijk niet of nauwelijks uit. Dat compenseert elkaar dan ook.
En ja er zijn mensen die andere vrijheden nemen en het hele gezin dagelijks onder de douche zetten en niet om de dag of eens per week als jij wellicht doet. Maar verketter niet meteen mensen die andere comfort zaken dan jij van belang vinden.
En hoezo zou kapitalisme niet samen gaan met ecologisch denken? Dacht je nou echt dat ecologische boeren, eko-supermarkten, producenten van natuurvriendelijke wasmiddelen of natuurlijke isolatie, bouwers van tiny homes, enzovoort dat niet deden om winst te maken? Waarom vindt je natuurvoedingswinkels eigenlijk eerder in rijke dan in arme buurten?
En nu is er een wetenschapper die beweert dat huisdieren als katten en honden een gevaar voor ons ecosysteem zijn, lees hier maar: https://nl.metrotime.be/2017/08/08/must-read/oei-honden-en-katten-slecht-milieu/ Nou dan zitten wij alle twee mooi fout want we hebben huisdieren. Waardoor we overigens volgens andere onderzoeken wel weer langer, gelukkiger en gezonder door zouden leven. Waarbij dat langer leven dan ecologisch gezien eigenlijk niet zo goed is.
Als bronnen opraken is dat slecht voor de winst, als het land door de zee wordt overspoeld is het ook slecht voor de winst. Als alles vergiftigd is kun je die verdiende winst niet meer gezellig opmaken. Iedere rechtgeaarde kapitalist zou zich juist druk moeten maken over ecologische vraagstukken. Het gaat helemaal over welk economisch systeem…..het gaat om verder kijken dan je neus lang is en de toekomst veilig stellen.
Hoe dan ook, dit onderwerp over hoe wij de aarde gezond maken en houden heeft heel veel nuances en kan benaderd worden vanuit vele gezichtspunten. Staar je dus alsjeblieft niet blind op alleen die ene mening of manier en die ene keuze.
Veel plezier in Amerika, het is er mooi.
ik ben het met je eens dat een en ander genuanceerd ligt. De een laat dit en de ander doet dat. Maar ik ben van mening dat het kapitalisme volledig doorgeschoten is. Hoe het allemaal wel moet weet ik (65 inmiddels en al jaren zo ecologisch mogelijk bezig) inmiddels ook niet meer, maar met het stimuleren van hebzucht komen we er in ieder geval zeker niet.
Het is ook om somber van te worden. Ik las een artikel over massa-extinsies in het verleden, zoals 250 miljoen jaar geleden, waarbij het leven massaal verdween. Het blijkt dat in de meeste gevallen een toename van CO2 de boosdoener was. Vulkanische activiteit zorgde voor lavastromen en die zette grote kolenvoorraden in brand. De hoeveelheid CO2 die toen in de atmosfeer werd gebracht, zorgde voor temperatuurstijgingen. Die zorgden ervoor dat zuurstof uit de zee werd onttrokken, oceanen verzuurden, zeeleven massaal uitstierf, en het land grotendeels onbewoonbaar werd. De paralellen met nu zijn groot: we verbranden vergelijkbare hoeveelheden kool, olie en gas en brengen daarmee net zulke hoeveelheid CO2 op zeer efficiente wijze (zelfs sneller!) in de atmosfeer. De zeeën zijn al zuurder geworden, kleine organismen verdwijnen massaal en daarmee de voedselbronnen voor andere dieren. Koralen sterven af. Poolijs smelt. Dezelfde symptomen die in de oertijd al meerdere maken hebben gezorgd voor ellende.
En dan kijk ik om me heen en zie files, ik hoor een stroom vliegtuigen boven onze wijk bulderen, ik zie betegelde stadstuintjes, en mensen die de auto nemen voor een boodschap om de hoek. Dat stemt mij niet positief….. Wat moet er gebeuren voordat we eens wakker worden?
Als iets goed werkt wordt het uit de handel gehaald. Teveel koeieboeren ziekte loslaten en ruimen die hap.
Nu weer kippen zijn giftig en eieren dus ook….we staan met de kop de verkeerde kant op…..of je nu geld hebt of niet je leeft op de planeet aarde en hebt jouw steentje bij te dragen…ga nadenken en hou het klein tiny dus en geef het door
Hallo Marjolein.
Goed geschreven en helemaal met je eens. Willen we moeder aarde behouden zullen we letterlijk en figuurlijk uit onze comfortzone moeten stappen. Wat mij opvalt is dat je in je artikel zegt altijd het gevoel van tekortschieten te hebben. In mijn ogen hou je die overtuiging vast door jezelf Marjolein in het klein te noemen . Misschien een idee om uit die overtuiging te stappen? En al gaat het om Tiny houses, koppel het klein niet aan jezelf😊