De Wooncoöperatie stroomt

Gisteren was ik te gast bij een symposium georganiseerd door Platform 31, genaamd: De ‘Wooncooperatie, die komt er wél!’ De zaal zat stampvol, er was een uitgebreid programma met diverse workshops en excursies. Ondank dat het binnen nog warmer was dan buiten (en het was al bloedhete dag) bleef het grootste deel van de deelnemers tot het einde zitten. Het enthousiasme voor deze manier van zelforganisatie, samen vorm geven aan je woonomgeving, is enorm. Tiny Houses waren ook vertegenwoordigd: namens Tiny House Nederland en Tiny House Alkmaar nam ik deel aan de workshop ‘de wooncoöperatie als beweging’.

Adri Duivesteijn is de grote aanjager van de wooncoöperatie en het is voornamelijk aan hem te danken dat deze is opgenomen in de woningwet. Adri nam deel aan het symposium en oh wat wordt ik blij van die man. De laatste decennia zijn er talloze eenheidsworsten van wijken de grond uitgestampt, van ondraaglijke Vinex-wijken tot troosteloze appartementenblokken. De woningcorporaties en projectontwikkelaars hebben al die tijd grotendeels voor ons beslist hoe we moeten wonen. Ruimte voor zelf nadenken hoe je wilt wonen was er niet, laat staan zelf bouwen of laten bouwen. ‘Wij beslissen wel hoe jij wilt wonen, ga jij ondertussen maar even naar de bank en voor een dikke hypotheek’. Dit zijn mijn woorden hoor, niet die van Adri. Maar ik vond veel overeenkomsten in zijn verhaal. Wonen is zo’n basisbehoefte, hoe hebben we kunnen toestaan dat we zo weinig zeggenschap hebben over hoe we wonen? De wooncoöperatie geeft ruimte aan inwoners om het heft in handen te nemen, om samen het beheer en/of eigendom van woningen op te pakken en vorm geven aan hun woonomgeving. Meer gericht op wat de bewoners willen, op diversiteit en op verbinding.

Wooncoöperatie Roggeveenstraat, Den Haag

Er zijn al prachtige voorbeelden van succesvolle wooncoöperaties die in sommige gevallen zelfs een hele straat hebben opgekocht en er een fijne buurt van maken of die behouden. Gemeenschappelijk groen, betaalbare huizen, maatwerk. Dat laatste is in mijn ogen zo belangrijk. Er is geen standaard wanneer het gaat om groepen mensen. Iedere wijk en buurt is anders, de wensen van iedere groep bewoners zijn verschillend. Door zich te verenigen in een wooncoöperatie kunnen mensen bewust kiezen voor een gemeenschappelijke visie van hoe hun buurt eruit zou moeten zien. Dan krijg je buurten die werken, samenhang hebben, gezelligheid uitstralen.

Maatwerk, ik ben er zo’n fan van. Ook wanneer het gaat om bouwen. Wanneer mensen echt gaan nadenken hoe ze willen wonen en leven,  dan krijg je een fantastische diversiteit aan huizen die voor de bewoner zijn gebouwd en niet voor de diepe zakken van de ontwikkelaar. Die mogelijkheid is er nog bij lange na niet voldoende. Net als het CPO (collectief particulier opdrachtgeverschap) is de wooncoöperatie één van de wegen die kan leiden naar diversiteit en maatwerk. Dat kan ook in samenwerking met woningcorporaties overigens, als die zich maar realiseren dat ze met een bewonersgroep te maken hebben die zich in toenemende mate emancipeert, woonidentiteit steeds belangrijker wordt en de corporatie een belangrijke faciliterende rol kan spelen. Als partner, niet als initiatiefnemer.

Minister Ollongren gaf een toespraak aan het einde van het symposium waarin zij toezeggingen deed om middelen vrij te maken voor de ontwikkeling van wooncoöperatie. Fantastisch! Ik was het met één ding dat ze zei echter niet eens.  Ze gaf aan dat ze helemaal voor de wooncoöperatie is, dat is natuurlijk goed, maar ze zei ook: ‘niet omdat het moet, maar omdat het kan en omdat mensen het willen’. Dat is niet helemaal juist. Natuurlijk willen mensen het, maar ook een beetje omdat we moeten. Waarom? De overheid trekt zich nadrukkelijk terug van een verzorgingsstaat naar een participatiemaatschappij. Dat wordt ons opgelegd, we moeten meer zelf doen. Daar is niets mis mee denk ik, we zijn ook wel erg in de watten gelegd en werden er een beetje passief door. Een belangrijkere reden waarom we ‘het zelf moeten doen’, is omdat de overheid en het bedrijfsleven niet in onze behoeftes voorziet. Omdat economische motieven andere, in mijn ogen veel belangrijkere waardes, ver achter zich gelaten hebben. Waardes die draaien om geluk, plezier, gemeenschap, balans met de natuur, samenwerken, oog hebben voor elkaar, het welzijn van de mens en de planeet. Het ecologische aspect kwam totaal niet aan bod tijdens het symposium en miste ik eerlijk gezegd een beetje. Ik ben er van overtuigd dat we alleen gezonde, prettige woonomgevingen kunnen creëren als we het welzijn van het land net zo hoog op het prioriteitenlijstje zetten als het welzijn van de mens. Het een kan niet zonder de ander bestaan, we zijn een deel van het land.

Toch stemde het symposium me hoopvol. Omdat ik daar zo veel mensen ontmoette die actief werken aan een betere samenleving waarin iedereen het goed heeft. Wooncoöperaties en andere bottom-up initiatieven waarin mensen de krachten bundelen en een probleem aanpakken waar ze mee te maken krijgen, op een positieve wijze en elkaar versterkend, poppen als paddenstoelen uit de grond. Het zijn allemaal bewegingen. Beekjes die zich een weg om de keien heen banen. Ik hoop dat ze op een gegeven moment samenkomen, een krachtige rivier vormen die de dammen van de oude systeemwereld doorbreken en de zaadjes van de nieuwe leefwereld doen opbloeien. Ik verwacht het wel.

Meer weten over de wooncooperatie? Platform31 heeft een kennisdossier en gloednieuw magazine over het onderwerp. Cooplink  deelt kennis van en over wooncoöperaties, en meer over wooncoöperatie Tiny House Alkmaar vind je op onze website.